تعریف ترانه و اجزای اصلی آن

تعریف ترانه در موسیقی

ترانه کلامی است که برای همراهی و هماهنگی با موسیقی (دارای وزن و یا ملودی) ابداع و نوشته میشود تا خواننده آن را تحت قواعد موسیقایی اجرا کند. شعر و ترانه یکی نیستند و تنها در مواردی شبیه به یکدیرگر هستند. به بیان خلاصه اشعاری که قابلیت موسیقایی و اجرا بر روی آهنگ داشته باشند را ترانه می گویند. 

شکل گیری ترانه

ترانه با سه عنصر متن، ملودی و ریتم شکیل می گیرد که در حوزه هنرهای آوایی یا صوتی قرارمی گیرد. این عناصر در کنار یکدیگر ترانه ای را تشکیل می دهند ولی می توان هر کدام از آن ها را نیز به گونه ای مستقل مورد تجزیه و بررسی قرار داد. 

تعریف ترانه گروهی

ترانه هایی که توسط افرادی بیشتر از یک نفر در یک هارمونی مشخص یا در یک گروه در رنگ آمیزی‌های کلامی و در چند هارمونی خوانده می‌شود را کر می‌نامند و دیگر به آن ترانه نمی گویند. 

 

افشین یداللهی (ترانه سرای معاصر ایرانی) درباره تعریف ترانه گفته است:

چیزی که آنرا ابتدا به ساکن ترانه نام می‌دهیم چیزی است که با شنیدن آن هر موزیسینی (موسیقیدان) احساس کند که این نوع شعر ظرفیت پذیرش موسیقی را دارد.

قالب های ترانه (کلاسیک و مدرن)

باید به این مسئله مهم توجه داشت که قالب های رایج ترانه مانند چهار پاره، مثنوی، غزل و... با وزن های عروضی و قافیه پردازی های معمول در شعر کلاسیک کاربرد دارند اما در ترانه های مدرن و جدید، وزن ها و قافیه ها گاهی با هم تفاوت دارند و این باعث انعطاف بیشتر در ساخت ملودی آهنگ ها می شود.

 

ساختار ترانه

پیکربندی یک ترانه شامل چندین بخش می‌شود که این بخش ها در جایی به هم وابسته اند یا اصولاً مستقل از یکدیگرند : 

۱. ترانه باید قابلیت موسیقیایی داشته باشد. 

۲. بهتر است نظم مشخص، وزن و یا قافیه داشته باشد. 

۳. هر ترانه باید یک موضوع داشته باشد. 

۴. زبان سرایش می‌تواند زبان گفتاری یا زبان معیار نوشتاری باشد. 

 

اجزای اصلی متن ترانه 

سرودن ترانه نیاز به آشنایی با ساختار اصلی ترانه، اجزای ترانه و قواعد ادبی دارد. اجزای اصلی ترانه شامل چند بخش مختلف میشود که در لیست زیر آن ها را مرور میکنیم : 

1. بندینه یا بند (Verse) 

2. بندگردان یا ترجیع بند (Chorus) 

3. گوشواره (Refrain) 

4. پل (Bridge) 

5. پیش درآمد یا سکو (Pre-Chorus) 

 

بندینه و بندگردان

در اینجا به شرح بیشتر بندینه و بندگردان می پردازیم چرا که این دو بخش برای نظم دادن و تنظیم یک ترانه استفاده می شوند و کاربرد بسیاری دارند.

بندینه و بندگردان که به آنها بند و ترجیع بند نیز گفته میشود دو بخش اصلی ترانه هستند که در اکثر ترانه های فارسی وجود دارند.

 

تعریف بندینه یا بند

1. هر ترانه از بندینه تشکیل می‌شود و هر ترانه دست کم یک بند دارد. (جزء اصلی و لازمه یک ترانه) 

2. بندینه به مصراع ها و ابیاتی گفته میشود که ترانه را تشکیل می دهند و تکرار نمی شوند و می توانند از نظر مفهوم در امتداد یکدیگر باشند. (البته در ترانه های امروزی گاهی بندینه ها نیز تکرار می شوند)

3. بندینه می‌تواند دو الی هشت یا کمی بیشتر، مصراع داشته باشد. رایج‌ترین بندینه‌ها ۲ یا ۴ بیتی هستند. 

4. بندینه در واقع واحد شمارش ترانه است که البته واضح است ترانه‌هایی که یک بندینه داشته باشند کمی غیر معمولی خواهند بود. 

5. در ترانه هر بند وزن مخصوص به خود را دارد و بندینه‌ها الزاماً با هم هم وزن نیستند.

6. به بندینه در زبان انگلیسی (verse) ورس گفته می شود. 

 

تعریف بندگردان

1. بندینه ای که در طول ترانه تکرار می‌شود بند گردان یا ترجیع بند نام دارد. 

2. رایج ترین بندگردان ها 2 یا 3 بار تکرار می شوند و معمولا 4 یا 8 بیت دارند. 

3. به بند گردان در زبان انگلیسی (chorus) کارس گفته می شود.